#zostanwdomuzgbs: Finansowanie inwestycji szerokopasmowych przez banki spółdzielcze

W ramach cyklu #zostanwdomuzGBS udostępniamy artykuł Grzegorza Bernatka na temat finansowania inwestycji szerokopasmowych przez banki spółdzielcze. Artykuł został opublikowany w numerze 4/2019 "Głosu Banków Spółdzielczych".

Finansowanie inwestycji szerokopasmowych przez banki spółdzielcze 

Dostęp do internetu już dawno przestał być postrzegany w kategoriach nowinki technologicznej czy rozrywki zarezerwowanej dla młodego pokolenia i garstki technologicznych maniaków. Zauważono, że sieci szerokopasmowe odgrywają ważną społecznie i gospodarczo rolę rozwojową, podobnie istotną jak drogi i sieci energetyczne. 

Badania przeprowadzone na całym świecie, w tym także w Polsce, wskazują, że wzrost dostępności szerokopasmowego internetu przyspiesza wzrost gospodarczy i poprawia jakość życia mieszkańców. Mówimy tu o wzroście kwalifikacji zawodowych, wyrównywaniu szans ludności z terenów wiejskich, telemedycynie, lepszym dostępie do administracji państwowej, likwidacji wykluczenia społecznego, wzroście konkurencyjności przedsiębiorstw i kreowaniu nowych obszarów gospodarki.

Pomimo wszelkich wysiłków inwestycyjnych w zakresie dostępu do szerokopasmowego internetu Polska wciąż pozostaje na dolnych pozycjach rankingu w zestawieniu z innymi krajami Europy. Jest to związane z jednej strony z dość dużym obszarem kraju i małą gęstością zaludnienia na obszarach wiejskich, gdzie inwestycje prywatne są nieopłacalne, a z drugiej strony – z ograniczoną kwotą dofinansowania unijnego i brakiem środków własnych. Ocenia się, że luka w finansowaniu niezbędna do pokrycia całego kraju usługami o przepustowości powyżej 30 Mbit/s wynosi co najmniej 14-15 mld zł. Pokrycie jej wymaga zaangażowania sektora prywatnego, który zaś będzie opierał się głównie na środkach zwrotnych.

Ocena wiarygodności przedsiębiorcy telekomunikacyjnego

Działalność telekomunikacyjna zwykle oceniana jest jako stosunkowo bezpieczna z punktu widzenia instytucji finansujących. Związane jest to ze stabilnym strumieniem przychodów operatorów (umowy terminowe oraz brak koncentracji wśród klientów) oraz stosunkowo wysoką zyskownością (typowo marża zysku netto powyżej 5%).

Ocena wiarygodności przedsiębiorcy telekomunikacyjnego jest jednakże kwestią skomplikowaną, gdyż oprócz typowego podejścia do oceny (przykładowo stabilności przychodów, zyskowności i zadłużenia), należy uwzględnić kwestie specyficzne dla działalności telekomunikacyjnej. Największą trudnością, z którą stykają się instytucje finansowe, jest analiza majątku w postaci infrastruktury telekomunikacyjnej. W tym wypadku problemem jest zarówno wycena tego majątku (sieć szkieletowa, maszty, infrastruktura dystrybucyjna i dostępowa, sprzęt aktywny itp.), jak i kwestia legalności budowy infrastruktury.

Trudna jest także analiza wiarygodności planów inwestycyjnych. Niewiadomą są tu dodatkowo kwestie uprawdopodobnienia prognoz sprzedaży opisanych w biznesplanie – zarówno pod względem ceny (czy konkurencja nie spowoduje konieczności obniżenia cen?) oraz liczby klientów (czy popyt na usługi telekomunikacyjne został oszacowany realnie?). Gdy mówimy o operatorach, którzy mają za sobą inwestycje podobnej wielkości (np. finansowane ze środków unijnych), wiarygodność planów można uznać zwykle za wysoką. Co więcej, na rynku panuje przekonanie, że mniejsze firmy potrafią lepiej ocenić realność inwestycji, gdyż w przeciwieństwie do ogólnopolskich operatorów „znają” klientów, którym chcą w przyszłości świadczyć usługi.

Przy ocenie wiarygodności przedsiębiorcy telekomunikacyjnego warto spojrzeć na historię współpracy z bankami i instytucjami finansowymi. Analizie można poddać zaciągnięte zobowiązania kredytowe i pożyczki, limity na transakcje skarbowe, gwarancje, leasing (operacyjny i finansowy), factoring, udzielone poręczenia, gwarancje i wystawione weksle.

Wycena przedsiębiorcy telekomunikacyjnego

Wycena przedsiębiorcy telekomunikacyjnego jest zagadnieniem specjalistycznym. Największe źródła wartości operatora, których proces oceny wartości jest nietrywialny, to infrastruktura telekomunikacyjna i klienci. Przykładowe elementy wycenianej infrastruktury to:

Infrastruktura pasywna:
•  kanalizacja kablowa (pierwotna, wtórna,
mikrokanalizacja),
•  studnie kablowe,
•  węzły (pomieszczenia wraz z niezbędną infrastrukturą),
•  maszty radiowe,
•  kable światłowodowe lub włókna – ułożone
w kanalizacji lub bezpośrednio w ziemi,
•  innego rodzaju kable (np. pary miedziane, skrętka UTP),
•  inne – np. powierzchnie kolokacyjne.

Łącza telekomunikacyjne z urządzeniami „aktywnymi” oraz systemy IT:
•  routery i switche,
•  serwery,
•  oprogramowanie i licencje,
•  urządzenia „centralowe” i abonenckie.

Inne:
•  licencje radiowe i pozwolenia,
•  adresy IP.

W infrastrukturze nie tylko liczy się ilość, ale także jakość. Przykładowe czynniki, które mogą być źródłem premii lub korekty do wyceny infrastruktury, wymieniono poniżej:

Aspekty technologiczne:
•  rodzaj wykonania (czy to włókna w mikrokanalizacji, czy kanalizacja pierwotna z zabudowanym tylko jednym kablem światłowodowym),
•  prawo do dysponowania – infrastruktura własna czy obca (np. dzierżawa IRU),
•  ilość wolnych (niewykorzystywanych) zasobów – w zakresie kanalizacji oraz włókien światłowodowych,
•  technologia wykonania i jej wpływ na aspekty elastyczności i niezawodności sieci (przykład: kable podwieszane na słupach energetycznych są zwykle dużo bardziej awaryjne niż umieszczone w kanalizacji pierwotnej).

Kwestie finansowe, w szczególności koszty utrzymania infrastruktury:
•  prawo drogi,
•  podatki,
•  wynajem ciemnych włókien,
•  hurtowy zakup łączy na potrzeby sieci.

Kwestie konkurencyjne i rynkowe:
•  obszar, na którym wybudowana jest infrastruktura (miasto versus wieś),
•  obecność konkurencji lub jej brak (unikalna infrastruktura),
•  popyt na usługi, które mogą być świadczone z wykorzystaniem infrastruktury (kanalizacja, dzierżawa włókien, sieci szkieletowe, sieci dostępowe),
•  ograniczenia w prawie do korzystania z infrastruktury (usługi hurtowe).

Na czynniki opisane powyżej nakłada się możliwość zastosowania różnych metod wyceny. Poniżej przedstawiono charakterystyczne cechy najbardziej popularnych podejść do tego procesu.

METODY DOCHODOWE
Są trudne do przygotowania, szczególnie przez mniejsze podmioty, u których wiedza z zakresu finansów i rachunkowości jest zwykle najmniejsza. Wyceny oparte na przepływach pieniężnych teoretycznie są uważane za najbardziej precyzyjne w określaniu wartości. Jednakże konieczność wielu założeń co do przyszłości rozwoju przedsiębiorstwa czyni ten sposób bardzo trudnym do uwiarygodnienia. Największe ryzyka związane są z oszacowaniem ryzyka realizacji prognoz, oszacowaniem kosztu kapitału. Istnieje także prawdopodobieństwo przeszacowania niektórych wartości (np. wartości rezydualnej).

METODY MAJĄTKOWE I KSIĘGOWE
Są stosowane rzadko w przypadku mniejszych podmiotów, jednakże w procesie uzyskania kredytu lub poręczenia zasadniczo są wymagane. Wycena oparta na skorygowanej wartości składników majątku jest przeprowadzana zawsze, jeśli zakup przedsiębiorstwa to zakup przede wszystkim posiadanej infrastruktury. Wówczas mamy do czynienia albo z wartością odtworzeniową (z premią za oszczędność czasową budowy sieci), albo z wartością likwidacyjną (z dyskontem za szybką sprzedaż składników).

METODY PORÓWNAWCZE
Są technicznie najprostsze do zastosowania: logiczne, nieskomplikowane i powszechnie stosowane, a  co najważniejsze – zrozumiałe. Nie są idealne, ale dostarczają w miarę precyzyjną informację co do potencjalnej wartości. Dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych najczęściej stosowaną jest wycena oparta na wartości sprzedaży, na wartości per klient, na wartości z generowanej EBITDA.

Żadna z metod wyceny nie jest idealna. W praktyce gospodarczej wyceny wymagają stosowania wielu metod jednocześnie. Wyceny oparte wyłącznie na przesłankach ilościowych i finansowych oraz rozbudowany, skomplikowany Żadna z metod wyceny nie jest idealna. W praktyce gospodarczej wyceny wymagają stosowania wielu metod jednocześnie. Wyceny oparte wyłącznie na przesłankach ilościowych i finansowych oraz rozbudowany, skomplikowany model finansowy nie gwarantują uzyskania wyceny bliskiej faktycznym wartościom.

Zmiany technologiczne, zmiany regulacji prawnych, działania konkurencji pośredniej i bezpośredniej, zmiany u dostawców itp. – wszystko to może powodować większe lub mniejsze zmiany w podejściu do wyceny.

Ocena ryzyka i potencjału przedsiębiorcy telekomunikacyjnego

Działalność telekomunikacyjna jest obarczona wieloma ryzykami, ale dobrze zaplanowany biznesplan może wydatnie zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu inwestycji. W tabeli poniżej opisano czynniki, które mogą stanowić premie lub dyskonta do oceny potencjału danego przedsięwzięcia.

Podsumowanie

Rynek telekomunikacyjny w Polsce ma przed sobą dobre perspektywy. Choć wciąż stosunkowo słabo wypadamy na tle średniej europejskiej w kwestii wykorzystania internetu, to prowadzone i planowane inwestycje w infrastrukturę telekomunikacyjną i edukację w zakresie kompetencji cyfrowych powinny pozytywnie wpłynąć na rynek.

Postęp w dziedzinie technologii oraz dynamika zmian na rynku telekomunikacyjnym stymuluje rozwój nowych inwestycji, które z kolei oznaczają coraz lepsze usługi dla użytkowników końcowych.

 

Grzegorz Bernatek
Lead TMT Analyst, Audytel S.A.

Absolwent Politechniki Warszawskiej (kierunek: Telekomunikacja) oraz Szkoły Głównej Handlowej (studia podyplomowe z zakresu finansów i rachunkowości). Od 2004 r. kieruje projektami badawczymi dotyczącymi polskiego i europejskiego rynku telekomunikacyjnego; tworzenia modeli rynkowych i systemowych oraz prowadzi doradztwo i szkolenia dla klientów Audytela. Wcześniej pracował jako audytor systemów teleinformatycznych w Audytelu oraz analityk/programista w McKinsey & Company.

 

PRENUMERATA "GŁOSU BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH" na rok 2020

 

Udostępnij artykuł:
« powrót