#zostanwdomuzGBS: "Czyste Powietrze" z udziałem banków

„Czyste Powietrze” z udziałem banków

Z Piotrem Woźnym, prezesem Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), o programie „Czyste Powietrze” rozmawia Anna Jarmuszkiewicz.

- Czy mógłby pan przybliżyć główne założenia programu „Czyste Powietrze”?

To program skierowany do właścicieli lub współwłaścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych, którego celem jest poprawa efektywności energetycznej oraz zmniejszenie emisji pyłów i innych zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery przez te budynki. Cel ten będzie osiągany przez wymianę starych, nieefektywnych urządzeń grzewczych na paliwa stałe oraz przeprowadzenie termomodernizacji budynków jednorodzinnych. Przewiduje się objęcie dofinansowaniem ok. 3 mln budynków jednorodzinnych. Na ten cel chcemy przeznaczyć 103 mld zł, do rozdysponowania w latach 2018-2029.

Nabór wniosków o dofinansowanie rozpoczął się we wrześniu 2018 r. i prowadzony jest przez szesnaście wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW). W 2019 r. do obsługi programu włączono również gminy. Wnioskodawcy mogą obecnie składać wnioski o dofinansowanie w urzędach ponad 650 gmin, które podpisały porozumienie o współpracy z WFOŚiGW. Środki pochodzą z NFOŚiGW i WFOŚiGW. Realizacja przedsięwzięcia jest finansowana w formie dotacji lub pożyczki, przy uwzględnieniu dochodów gospodarstwa domowego, co umożliwia dostęp do programu mniej zamożnej części społeczeństwa. Do 3 marca 2020 r. do WFOŚiGW złożono 122,8 tys. wniosków o dofinansowanie, na łączną kwotę 2 517,9 mln zł. WFOŚiGW podpisały łącznie 77,7 tys. umów o dofinansowanie na łączną kwotę 1 442,9 mln zł, z tego w formie dotacji na kwotę 1 320,5 mln zł oraz w formie pożyczek na kwotę 122,4 mln zł.

W ostatnim czasie dokonaliśmy przeglądu programu „Czyste Powietrze” w celu zweryfikowania efektywności uzyskiwanych rezultatów. Przygotowaliśmy szereg zmian, które ułatwią potencjalnym beneficjentom aplikować o dofinansowanie. Podjęte decyzje o zmianach w programie wynikają z potrzeby przyspieszenia tempa jego realizacji pozwalającego na wymianę trzech milionów nieefektywnych źródeł ciepła na niskoemisyjne w czasie jego obowiązywania i polegają na:

• uproszczeniu zasad przyznawania dotacji;
• skróceniu czasu rozpatrywania wniosków;
• uproszczeniu wniosku o dotację;
• wprowadzeniu możliwości składania wniosków online w serwisie gov.pl;
• włączeniu do programu sektora bankowego, który jest źródłem finansowania uzupełniającego i pomostowego;
• włączeniu do programu jednostek samorządu terytorialnego (gmin);
• powiązania wysokości dotacji z efektem ekologicznym;
• możliwości uzyskania dotacji przez tych, którzy wymienili już źródło ciepła;
• możliwości finansowania przedsięwzięć rozpoczętych (a nawet zakończonych),
• integracji z programem „Mój Prąd”.

W nowym zmienionym programie „Czyste Powietrze" wydzielone zostały dwie grupy osób uprawnionych do dotacji.

Pierwsza grupa – o podstawowym poziomie dofinansowania – to osoby będące właścicielami lub współwłaścicielami jednorodzinnych budynków mieszkalnych, które będą składały wnioski o dofinansowanie oparte na oświadczeniach. Progiem wejścia do programu będzie roczny dochód wnioskodawcy do 100 tys. zł. Znacząco uprościliśmy sposób ustalania dochodu. Z reguły polega to na wpisaniu do wniosku kwoty z pozycji PIT „podstawa obliczania podatku”. W przypadku tej grupy osób do poszczególnych źródeł ciepła czy elementów termomodernizacji dopłacimy do 30% kosztów kwalifikowanych. Przy czym kwota refundacji nie będzie wyższa niż 20 tys. zł. Jeżeli te osoby zdecydują się na montaż pompy ciepła o najwyższym poziomie efektywności energetycznej, otrzymają bonus klimatyczny do 25 tys. zł. Jeżeli jednocześnie zainstalują panele fotowoltaiczne – otrzymają dofinansowanie do 30 tys. zł.

Druga grupa – o podwyższonym poziomie dofinansowania – to osoby będące właścicielami lub współwłaścicielami jednorodzinnych budynków mieszkalnych, które będą składały wnioski o dofinansowanie wraz z zaświadczeniem potwierdzającym wysokość dochodu w gospodarstwie domowym, wystawianym przez uprawnione organy (np. miejskie albo gminne ośrodki pomocy społecznej, jako jednostki, które mają narzędzia do weryfikacji dochodów gospodarstw domowych). Do grupy tej należeć będą osoby mieszkające w gospodarstwach wieloosobowych, których dochód netto na członka rodziny nie przekracza 1400 zł lub w gospodarstwach jednoosobowych – o dochodzie nieprzekraczającym 1960 zł. Takie osoby będą mogły otrzymywać dotację do 60% kosztów kwalifikowanych elementów inwestycji i do 32 tys. zł na wymianę pieca i termomodernizację bądź 37 tys. zł, jeśli jednocześnie zamontują panele fotowoltaiczne. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą progiem skorzystania z podwyższonego dofinansowania będzie dodatkowo – oprócz wysokości dochodu w gospodarstwie domowym potwierdzonym zaświadczeniem – wysokość rocznego przychodu, która nie może przekroczyć 30-krotności kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Ponadto w programie „Czyste Powietrze” jest wskazana możliwość łączenia dotacji z termomodernizacyjną ulgą podatkową, obowiązującą od 1 stycznia 2019 r., tj. od wejścia w życie ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. W takim przypadku korzyści uzyskane przez beneficjenta z tytułu obu mechanizmów finansowych wzajemnie się uzupełniają. W przypadku finansowania inwestycji łącznie z dotacji w programie „Czyste Powietrze” i ulgi termomodernizacyjnej, odliczeniu w ramach ulgi nie podlegają wydatki dofinansowane z dotacji, a jedynie ta ich część, która nie została dofinansowana, tj. np. została sfinansowana z kredytu bankowego.

- Czy w związku z kryzysową sytuacją wywołaną COVID-19 program „Czyste Powietrze” będzie realizowany według jego założeń? Czy może nowe okoliczności skłaniają do jakichś zmian i odstępstw?

Od dawna przygotowujemy się wspólnie z szesnastoma wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska do wdrożenia zmian w programie „Czyste Powietrze”. Bardzo trudny czas związany z epidemią koronawirusa zmusza nas do przesunięcia daty wejścia w życie nowej wersji programu. Datę uruchomienia pierwszej części programu (podstawowego poziomu dofinansowania) podamy do wiadomości po Świętach Wielkanocnych (wywiad przeprowadzono w marcu br. – przypis redakcji). Wszelkie działania będą podejmowane po ocenie możliwości ich wykonania zgodnie z przepisami obowiązującego prawa. Nowy program będzie wdrażany etapami, co jest uwarunkowane koniecznością przeprowadzenia zmian legislacyjnych. Od tego uzależnione jest uruchomienie programu „Czyste Powietrze” w obszarze wsparcia osób uprawnionych do podwyższonego poziomu dofinansowania.

- Na jakim etapie znajdują się konsultacje dotyczące udziału sektora bankowego w dystrybucji środków w programie „Czyste Powietrze”? Kiedy możliwe wydaje się rozpoczęcie udziału banków w tym projekcie?

Od 2019 r. NFOŚiGW prowadzi wspólnie z sektorem bankowym prace mające na celu włączenie banków do realizacji programu „Czyste Powietrze”. Banki potwierdziły swoje zainteresowanie udziałem w realizacji programu. NFOŚiGW jest zainteresowany współpracą z sektorem bankowym w trzech aspektach: udostępnienia bankowości elektronicznej jako kanału do składania wniosków, finansowania uzupełniającego lub pomostowego dla przedsięwzięć termomodernizacyjnych realizowanych przez gospodarstwa domowe oraz akcji marketingowej. Przewidywane jest, że banki będą udzielały kredytów na sfinansowanie 100% kosztów przedsięwzięcia. Kredytem objęte byłyby zarówno koszty kwalifikowane, jak i niekwalifikowane przedsięwzięcia. Kredyt umożliwiłby inwestorowi realizację przedsięwzięcia na każdym jego etapie. Dotacja zostanie przekazana przez WFOŚiGW po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i przeznaczona będzie na spłatę części kapitału kredytu wykorzystanego na koszty kwalifikowane przedsięwzięcia.

Stosowne zapisy dotyczące udziału banków w programie „Czyste Powietrze” znalazły się w przyjętych w marcu tego roku przez Zarząd i Radę Nadzorczą NFOŚiGW zmianach programu. Związki banków otrzymały również propozycję uregulowań umownych dotyczących współpracy w obsłudze beneficjentów programu. Aktualnie prowadzone są prace nad uzgodnieniem z bankami procesu obsługi wniosków o dofinansowanie. Kolejnym etapem będzie uzgodnienie dokumentów określających zasady i warunki współpracy w ramach realizacji programu „Czyste Powietrze”. Prowadzone są również prace nad stworzeniem rozwiązań informatycznych koniecznych do wdrożenia ścieżki bankowej. Wdrożenie udziału banków w programie jest uzależnione od sfinalizowania formalności związanych z uzgodnieniem procesów i dokumentów, a także od możliwości technicznych obu stron jak najszybszego wdrożenia wspomnianego rozwiązania IT. Gdy to się stanie, ogłosimy nabór dla wszystkich chętnych banków.

- Jakie główne korzyści z programu powinni dostrzegać jego beneficjenci, a jakie banki mogą uzyskać, włączając się w jego realizację?

Włączenie banków do programu to przede wszystkim zwiększenie sieci dystrybucji, rozszerzenie punktów obsługi wnioskodawców. To także umożliwienie wykorzystania kredytów jako źródła finansowania pomostowego lub uzupełniającego środki z dotacji, umożliwiającego wymianę źródła ciepła na nisko lub zeroemisyjne lub termomodernizację budynku jednorodzinnego.

Program „Czyste Powietrze” jest programem refundacyjnym. Produkty bankowe powinny umożliwić wnioskodawcy zrealizowanie inwestycji, aby później zrekompensować sobie część środków z państwowej dotacji. Udział banków powinien przynieść również znaczne skrócenie czasu otrzymania decyzji o dotacji. W przypadku ścieżki bankowej maksymalny czas dla WFOŚiGW na rozpatrzenie wniosku o dotację z przeznaczeniem na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego wyniesie 14 dni kalendarzowych. Taka regulacja wprowadzona została do nowej odsłony programu „Czyste Powietrze”. Oznacza to znaczące
skrócenie rozpatrywania takiego wniosku przez WFOŚiGW.

Im więcej banków przystąpi do systemu, tym więcej wniosków będzie można obsłużyć. Potrzebne są banki, dla których finansowanie inwestycji na rzecz redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza i zmniejszenia zużycia energii w segmencie gospodarstw domowych jest ważnym celem.

- W jakim zakresie banki odciążyłyby działanie wojewódzkich funduszy ochrony środowiska?

Na przełomie 2019 i 2020 r. dokonaliśmy przeglądu programu „Czyste Powietrze”. Przeprowadziliśmy konsultacje społeczne działania instrumentu pożyczkowego oraz wykorzystania mechanizmów rynkowych w ramach programu przez zaangażowanie sektora bankowego. Wyniki konsultacji zostały udostępnione na stronach NFOŚiGW. Wskazywały one, że WFOŚiGW powinny skoncentrować się na działalności dotacyjnej, a banki na udzielaniu kredytów dla beneficjentów zainteresowanych pozyskaniem środków na realizację inwestycji termomodernizacyjnych.

- Włączenie banków do programu zapewne spowoduje, że liczba składanych wniosków (przy udziale banków) wzrośnie. Jakie są szacunki w tym zakresie?

Przewiduje się, że kwota kredytów na wymianę nieefektywnych urządzeń grzewczych na paliwa stałe oraz przeprowadzenie termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych w całym okresie realizacji programu wyniesie ok. 40 mld zł. Bliższe informacje będą dostępne po ogłoszeniu naboru wniosków na udział banków w realizacji programu i podjęciu przez konkretne banki decyzji o uczestnictwie w programie. Sprawniejsza obsługa beneficjentów, w konsekwencji wprowadzonych zmian w programie powinna przyczynić się do zwiększenia dostępności do programu i zwiększenia liczby składanych wniosków o dofinansowanie.

- Dziękuję za rozmowę.

PRENUMERATA "GŁOSU BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH" na 2020 r.