2020: Bariery rozwoju banków spółdzielczych

Krystyna Majerczyk-Żabówka, Prezes Zarządu KZBS, w wystąpieniu pt. „Pandemia katalizatorem przemian w bankowości spółdzielczej” zdefiniowała bariery zewnętrzne oraz wewnętrzne rozwoju sektora bankowości spółdzielczej.

Wśród barier zewnętrznych zostały wymienione m.in.:

• ​wysokie koszty wypełniania wymogów regulacyjnych, które nie są uzasadnione skalą i zakresem działalności banków spółdzielczych,
• ​rozdźwięk między regulacjami prawnymi i rekomendacjami a praktyczną możliwością ich stosowania,​
• nakładające się kompetencje instytucji i organów oraz nadmiarowe kontrole zewnętrzne, często tych samych obszarów działania banku,
• wysokie koszty składek na rzecz BFG, które w roku bieżącym w stosunku do roku 2019 zostały zwiększone o prawie 100%,
• nadmierne obowiązki sprawozdawcze nie dostosowane do wielkości banków i często powielające te same informacje,
• utrudnione podejmowanie inicjatyw międzyzrzeszeniowych w świetle stosowanej wykładni do Ustawy o Ochronie Konkurencji i Konsumenta przez UOKiK,
• brak rozwiązań podatkowych zapewniających efektywne stosowanie instrumentów pomocowych przez systemy ochrony instytucjonalnej lub pochodzące z innych źródeł pomocy zewnętrznej.

Podczas Konferencji przedstawiciele Komitetu Stabilności Finansowej przedstawili wnioski dla sektora bankowości spółdzielczej. Paweł Szałamacha, Członek Zarządu Narodowego Banku Polskiego podkreślił, że banki spółdzielcze powinny pogodzić się z faktem, że stopy procentowe nie wrócą w najbliższym czasie do poziomu sprzed pandemii. Jako członek KSF podkreślił, że organ ten pozytywnie ocenia dobrowolne decyzje poszczególnych banków spółdzielczych dotyczące łączenia się w większe podmioty. Działania te mogą przełożyć się na poprawienie efektywności kosztowej oraz umożliwić wykorzystanie efektu skali. Wskazał również, że w ramach KSF powstała grupa robocza, która analizuje bieżącą sytuację sektora bankowości spółdzielczej i pracuje nad zaproponowaniem rozwiązań, które mogą wpłynąć na banki spółdzielcze i jednostki zarządzające systemami ochrony instytucjonalnej. Wśród tych propozycji rozważane są m.in. integracja w ramach zrzeszeń (wspólne podejmowanie rozwiązań back office), zwiększanie zasobów funduszy pomocowych w systemach ochrony oraz ich uprawnień np. kontrolnych.

Jako drugi wystąpił Piotr Tomaszewski, Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Na wstępie zaznaczył, że w tym roku można zaobserwować znaczący przyrost depozytów. Ich wysokość będzie warunkowała poziom składki na rok kolejny. Prezes BFG odniósł się do zobowiązań MREL, podkreślając, że obejmowanie MREL-a przez banki zrzeszające nie jest tym, na co liczy BFG - w momencie obejmowania MREL-a wewnątrz sektora, mogłoby dojść do ryzyka zarażania jednego banku od drugiego, a tego należy unikać. Podkreślił również, że sytuacja w sektorze banków spółdzielczych jest dla BFG priorytetem. Zmiany które zostały wprowadzone w ostatnim czasie, w tym zmiany w PSR’ach, czyli Polskich Standardach Rachunkowości w zakresie rezerw pozwoliły zaoszczędzić wiele kosztów. Wiele banków dzięki temu nie wpadło w problemy. 

Z kolei Bogdan Furtak, Dyrektor Departamentu Bankowości Spółdzielczej w Urzędzie Komisji Nadzoru Finansowego odniósł się do przygotowywanej przez Urząd strategii, podkreślając, że zasadniczo nie będzie ona jednak dotyczyła sektora bankowości spółdzielczej, co najwyżej będzie rekomendowała dalszą integrację w ramach zrzeszeń i systemów w ochrony instytucjonalnej. Ważnym aspektem, na który zwrócił uwagę była kwestia lustracji. Temat ten był dyskutowany wewnętrznie. Według Urzędu lustracja w bankach spółdzielczych powinna zostać utrzymana. UKNF dodatkowo zmierza w kierunku pogłębionej współpracy z lustratorami, w szczególności w kontekście ładu korporacyjnego w bankach spółdzielczych. Obawy UKNF odnośnie sektora bankowości spółdzielczej dotyczą obniżonej zdolności kredytowej klientów banków spółdzielczych których dotkną skutki pandemii i ograniczenia wprowadzane przez rząd. Zaznaczył, że należy dołożyć wszelkich starań w zakresie obniżenia dźwigni dla banków zrzeszających. Podczas wypowiedzi odniósł się również do systemów ochrony instytucjonalnej, które z końcem roku obchodzą 5-cio lecie funkcjonowania. Wskazał, że z perspektywy tego czasu można powiedzieć, że umiejscowienie jednostek zarządzających systemami ochrony poza bankami zrzeszającymi okazało się rozwiązaniem słusznym.

Odstania z wypowiedzi w tym bloku należała do Krzysztofa Budzicha, Zastępcy Dyrektora Departamentu Rozwoju Rynku Finansowego w Ministerstwie Finansów. Podkreślił, że banki spółdzielcze pozostają ważnym i integralnym składnikiem systemu finansowego. Dla Ministerstwa bardzo ważne jest zaangażowanie się sektora już na etapie przygotowywania stanowiska RP w przygotowywanych dyrektywach i rozporządzeniach. Podsumowując bieżące prace Ministerstwa zasygnalizował, że część z nich dotyczy zmian w zakresie usprawnienia procesów przymusowej restrukturyzacji.

Gdzie tkwi niewykorzystany potencjał banków spółdzielczych? - to tytuł wystąpienia pani Prof. dr hab. Małgorzaty Iwanicz-Drozdowskiej, Kierownik Katedry Systemu Finansowego w Instytucie Finansów SGH. Podczas wystąpienia banki spółdzielcze zostały przedstawione z trzech perspektyw, tj. z perspektywy mikroekonomicznej, z perspektywy zrzeszeń, z perspektywy sektora spółdzielczego. Na podstawie wypowiedzi pani Profesor można sformułować kilka wniosków:

• Nowoczesne technologie są potrzebne bankom spółdzielczym by zmienić strukturę wiekową klientów i zachęcić młode pokolenie do korzystania z ich oferty. Banki spółdzielcze nie mogą oferować tej samej oferty młodym i starszym klientom.
• Pojedynczo trudno zrealizować wszystkie cele, jakie stoją przed bankami spółdzielczymi, warto więc budować „drużynę” na poziomie zrzeszeń. Zrzeszenie, jako „drużyna” powinna mieć możliwość tworzenia wspólnej oferty produktowej – konieczne są zmiany legislacyjne w zakresie Ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta.
• IPS powinny być wzmocnione finansowo, by jeszcze bardziej wspierać swoich członków. Należy wypracować model współpracy między IPS, a nadzorem by sprawnie przeprowadzać kontrole.
• Wskazane byłoby zbudowanie jednego systemu raportowego (hub sprawozdawczy), z którego dane wykorzystywane byłyby przez wszystkie instytucje odpowiadające za nadzór i stabilność finansową sektora bankowego.

Podsumowując należy elastycznie dopasowywać się do rzeczywistość której doświadczamy, dzięki temu możliwe będzie utrzymanie pozycji sektora, a może nawet jej wzmocnienie.

Odbyły się również dwa panele dyskusyjne moderowane przez Michała Krakowiaka, Wiceprezesa Zarządu KZBS. Tematem pierwszego z nich była efektywność ekonomiczna i konkurencyjność biznesowa banków spółdzielczych oraz rola rad zrzeszenia w procesie przyspieszonych przemian organizacyjnych i biznesowych. Z zagadnieniem tym zmierzyli się prezesi banków zrzeszających oraz przewodniczący rad zrzeszeń – Przemysław Pilarski – Przewodniczący Rady Zrzeszenia SGB, Edward Tybor – Przewodniczący Rady Zrzeszenia BPS, Artur Adamczyk – Prezes Zarządu Bank BPS S.A., Mirosław Skiba – Prezes Zarządu SGB-Bank S.A.

Podczas panelu podkreślono, że maksymalizację efektu skali można osiągnąć poprzez centra usług wspólnych, w tym wspólne przygotowywanie usług, produktów, procesów, oraz wdrożeń technologicznych. Szczególnie ważne jest tu jednak przejście na konkretne rozwiązania i określenie wachlarza korzyści wynikających z wdrożenia wspólnych rozwiązań zarówno dla klientów, jak i dla banków. Aby jednak zrzeszenie mogło przygotować odpowiednią ofertę niezbędna jest współpraca z radą zrzeszenia. Z perspektywy banków spółdzielczych wyzwaniem może być komunikacja oraz konsekwentna realizacja wspólnie podjętych celów. Problem ten może jednak rozwiązać technologia, dzięki której odległość nie stanowi bariery. Dzięki połączeniom zdalnym dostęp do wiedzy z pierwszej ręki na temat nowych rozwiązań może otrzymać zarówno kadra zarządzająca, jak i pracownicy odpowiedzialni potem za wdrożenia.

Uczestnicy panelu zastanawiali się w jaki sposób usprawnić komunikację, by decyzje były podejmowane sprawnie w całym zrzeszeniu. Wskazano, że odpowiedzią może być zdefiniowanie na nowo roli rady zrzeszenia, podjęcie rozmów na temat zmiany umowy zrzeszenia oraz dookreślenia w niej zapisów dotyczących ponoszenia kosztów wspólnych wdrożeń. Warto jednak zauważyć, że sektor ma już sukcesy na polu powszechności wdrożeń. Za przykład można podać tu wdrożenie BLIK, czy subwencji dla przedsiębiorców z Polskiego Funduszu Rozwoju.

W kontekście rozwoju banków spółdzielczych rozmawiano także na temat szeroko pojętej standaryzacji i ujednolicenia oferty. Podkreślano zgodnie, że warto przede wszystkim uwspólniać wszystkie procesy backoffice. Odnośnie unifikacji oferty dla klienta uczestnicy dyskusji prezentowali różne podejście. Wątpliwości dotyczyły głównie kwestii komunikacji jednolitej oferty.

Podczas drugiego z paneli dyskusyjnych podjęto temat norm regulacyjnych i zadań statutowych systemów ochrony. Oczekiwane kierunki współpracy z podmiotami sieci bezpieczeństwa finansowego przedstawili Sławomir Czopur – Prezes Zarządu SSO BPS oraz Michał Ołdakowski – Prezes Zarządu SOZ SGB.

Uczestnicy dyskusji podkreślali istotny wpływ instytucji z otoczenia bankowości spółdzielczej na sektor. Dotyczy to również Systemów Ochrony Instytucjonalnej. Z perspektywy pięciu lat funkcjonowania warto spojrzeć ponownie na wszystkie obowiązki, które muszą wypełniać IPS. W odczuciu uczestników dyskusji przepisy prawa oraz rekomendacje, do których muszą dostosowywać się banki spółdzielcze w niewystarczającym stopniu uwzględniają specyfikę funkcjonowania sektora bankowości spółdzielczej. Zdaniem Prezesów IPS warto wypracować regulacje dedykowane bankom spółdzielczym – regulacje, które byłyby adekwatne pod kątem bezpieczeństwa, ale również adekwatne od strony organizacyjnej tj. kosztów z którymi związane jest ich wdrożenie. 

Podsumowanie wydarzenia należało do Krystyny Majerczyk-Żabówka – Prezes Zarządu KZBS. Prezes KZBS podkreśliła, że szczególnie istotne spostrzeżenie dzisiejszej Konferencji dotyczy budowania drużyny na poziomie Zrzeszeń (backoffice oraz wspólne produkty).

Pozostałe to:

• Ważne by ustalić jak prowadzić kontrole w bankach spółdzielczych.
• Budowa wspólnych modeli scoringowych, wspólne zarządzanie aktywami i pasywami to część z propozycji które warto wziąć pod uwagę.
• Czas na podjęcie rozmów na temat zasad współpracy UKNF i IPS.
• Nowe technologie będą stanowiły o przyszłości i rozwoju.
• Trzeba przeanalizować rozbieżności w przepisach prawa. Warto powołać dedykowany temu zespół.
• Warto przygotować odrębne rekomendacje dla sektora bankowości spółdzielczej z udziałem IPS.
• Należy zdefiniować na nowo rolę rady zrzeszenia. Aktualnie dochodzenie do konsensusu zdarza się, że jest dla sektora zbyt kosztowne.

Krajowy Związek Banków Spółdzielczych dziękuje za obecność

wszystkim uczestnikom Konferencji

Podziękowania za wsparcie Konferencji kierujemy również do Narodowego Banku Polskiego, partnera Konferencji - Biura Informacji Kredytowej oraz patronów medialnych – portal bs.net oraz magazyn „Głos Banków Spółdzielczych”.

*Informacja nie stanowi pełnej relacji z Konferencji, przedstawia jej wybrane aspekty. Rozszerzoną wersję opublikujemy w magazynie „Głos Banków Spółdzielczych”. Zapraszamy do odwiedzania mediów KZBS.